Portugal: warm van buiten, koud van binnen.

Sylvia Castro´s hartverwarmende lach sterft voor hij mij bereikt. Maar ze blijft lachen en zegt dat om 6 uur vanavond de verwarming aan gaat. Die gedachte kan me niet verwarmen. Waarom pas om 6 uur? Ik verlang naar buiten, naar de zon. Het moment dat ik door de openstaande deur van pension San Roque naar binnen liep, liep ik een andere wereld binnen. Geen warm onthaal, geen gevoel van thuiskomen, maar een kille, stervenskoude deken die me de adem beneemt. Ademloos sta ik in de hal op een vloer van koud grijs graniet. Tegen de muur hangen posters van de Camino Portugues, van Porto naar Santiago de Compostela.

Een kleine vrouw, amper 1.60 meter groot, komt op mij en Jeannette afgelopen. Ze heeft een grote bos zwart golvend haar waarin al de nodige grijze haren te zien zijn. Ze ziet er mollig uit maar haar postuur wordt goed gecamoufleerd door de vele lagen kleren die ze aanheeft. Ik kijk jaloers naar haar dikke bruine gebreide vest. Ze wenkt ons haar te volgen en wiegend wipt ze met haar stramme benen de trap op. Wij volgen. De kamer die we krijgen is groot. Er staan twee éénpersoons bedden en een tweepersoonsbed en dan nog kun je ruim om de bedden heenlopen. Onder een klein raam dat half verduisterd is door een rolluik hangt een radiator. Steenkoud.
Ik ga op het tweepersoonsbed zitten. De kou van het bed trekt onmiddelijk mijn billen en bovenbenen in.
´We gaan naar buiten´ zeg ik tegen Jeannette.
´Zolang de zon schijnt is het buiten warmer dan binnen´.

Even later zitten we buiten in de zon voor de enige kroeg in het dorp een biertje te drinken. We hebben gezelschap gekregen van Manny. Een 42-jarige man uit Keulen die één dag eerder dan wij uit Porto is vertrokken. Gedrieën warmen we ons aan de zon die nu al zes dagen lang onafgebroken schijnt. Zodra de zon onder is lopen we terug naar ons pension. Het is pas 5 uur en buiten is het nog steeds warmer dan binnen maar om 6 uur worden we naar een restaurant gebracht en ik wil nog douchen. Daar krijg ik spijt van. Het water is warm als het op mijn hoofd komt, maar alweer koud voor het bij mijn tenen is. Het miezerige straaltje water voelt lekker warm aan op mij borst, maar mijn rug bevriest. Als ik mij omdraai kan ik mijn rug ontdooien, maar trillen en beven mijn tepels van de kou. Ik trek alles aan wat ik bij me heb. Thermo-ondergoed, t-shirt, blouse, fleece en ik kruip in bed. Het vochtige bed absorbeert al mijn warmte en ik lig te rillen naar Jeannette.

In het restaurant is het niet veel beter. Naast de deur is een veel te kleine haard waarnaast een oude vrouw strategisch heeft plaatsgenomen. Ze zit met haar kromme rug naar de haard, haar gezicht verscholen onder een zwarte sjaal en haar handen, goed verpakt in gebreide handschoenen, liggend in haar schoot. Ze zit daar bewegingsloos tot een man binnenkomt. Hij laat de deur open en loopt direct door naar de bar voor een ´cafe con´. Een espresso met een scheut sterke drank. De beste manier om warm te worden. De oude vrouw schiet overeind, doet de deur dicht en valt weer razendsnel terug in haar stoel. Het warmste plekje van dit café restaurant. Dit tafereel herhaalt zich tot er ongeveer 10 mannen aan de bar staan. Allemaal met dikke jassen aan, een enkeling met een muts op. Prima, denk ik, hoe meer mensen, hoe meer warmte.

Als blijkt dat de serveerster vloeiend Duits praat kan ik me niet inhouden en ik vraag haar direct waarom het in Portugal overal koud is binnen, Want overal waar we komen, in de stad Porto en in de dorpen op het platte land, is het koud in de café´s. En dat niet alleen. Ze doen geen enkele moeite om de kou buiten te houden. Deuren staan wagenwijd open alsof het zomer is. Alleen de oude vrouw hier bij de haard lijkt een beetje warmte belangrijk te vinden. Onze serveerster vertelt ons dat het haar ook verbaast. Een jaar geleden is ze uit Duitsland teruggekomen en ze is prompt ziek geworden van de kou. Longontsteking. Na 10 jaar Duitsland was ze deze kou niet meer gewend. Maar ze miste Porugal en Duitsland had haar niets meer te bieden. Vaak is het een kwestie van geld, zegt ze. Het is duur om verwarming aan te leggen en de diesel waar de installaties hier op draaien is ook duur. Volgens de mensen hier was vroeger alles beter. Toen waren de zomers koeler en de winters warmer.
Als we om 9 uur terugkomen in ons pension wijst niets er op dat de verwarming aan is. Het is binnen nog altijd kouder dan buiten. Toch blijkt de radiator op onze kamer warm aan te voelen. Maar voor hoe lang?

Na een koude nacht worden we om 10 voor 8 door Sylvia gewekt. Ons ontbijt staat klaar. Ik aarzel om het met veel moeite opgewarmde bed te verlaten. De eerste zonnestralen verschijnen aan de horizon. Het raam is beslagen en ik ben eigenlijk verbaasd dat ik geen ijsbloemen zie. Beneden in de onbijtruimte is het net zo koud als in onze slaapkamer. Het ontbijt is sober. Een broodje met jam en een kopje thee. Sylvia is alleen gul met haar lach, maar ook die lijkt in haar gezicht te zijn vastgevroren. We ontbijten snel om ons buiten door de eerste zonnestralen weer te laten verwarmen.

In de volle, warme middagzon lopen we Tui binnen. We zijn de rivier Minho overgestoken en aangekomen in Spanje. In een brede winkelstraat lopen we langs luxe kledingzaken. De glazen schuifdeuren slaan open als ik voorbij loop. Verrast blijf ik staan.
´He Jeannette´, roep ik,´kom eens´.
´Wat is er?´, vraagt Jeannette.
´Kom maar.´
Aarzelend komt Jeannette naar mij toegelopen.
´Ik heb geen zin in winkelen´, zegt ze.
Als ze naast me staakt slaakt ze een zucht.
´Oh, warme lucht!´.